1. Giới thiệu chung về Ba kích
1.1. Tên: Ba kích tím
Tên khoa học: Morinda officinalis How.
Thuộc họ: Cà phê – Rubiaceae.
Tên khác: Dây ruột gà,....
.jpg)
1.2. Đặc điểm sinh học
Cây Ba kích có dạng dây leo cuốn lên cây khác trong tự nhiên. Thân hình trụ tròn, phân nhánh nhiều. Cành non có lông thô màu nâu, cành già nhẵn không lông. Lá đơn nguyên, mọc đối chéo chữ thập, có cuống, phiến lá hình elip thuôn dài, lá non màu tím có lông, lá già màu xanh không lông. Cụm hoa ở nách lá hay đầu cành, hoa nhỏ màu trắng ngà. Quả khi còn non màu xanh, khi chín màu hồng. Rễ hình trụ tròn, cong và thắt thành từng đoạn như ruột gà, rễ được sử dụng thuốc như một loài dược liệu quý.
Mùa hoa, quả: Ra hoa tháng 5-6, ra quả từ tháng 7, đến tháng 11,12 thì quả chín.
1.3. Đặc điểm sinh thái
Trong tự nhiên cây thích nghi rộng với điều kiện sinh thái, mọc hoang ở các huyện miền núi của tỉnh. Đây là loài cây ưa bóng khi cây non (dưới 2 năm tuổi), ưa sáng khi cây trưởng thành. Cây tồn tại và phát triển tốt ở những vùng có 2 mùa rõ rệt mùa khô và mùa mưa, nhiệt độ từ 22̊-23̊C. Độ ẩm không khí trung bình từ 80-90%. Lượng mưa bình quân năm từ 1.500-2.000mm. Độ cao so với mặt biển từ 400-1.000m (thuận lợi ở độ cao 600-800m). Độ dốc dưới 20̊ (độ dốc thích hợp dưới 10̊).
Cây phát triển tốt trên các loại đất ẩm và thoát nước tốt, thành phần cơ giới trung bình (cát pha đến thịt), tầng đất dày trên 1m, nhiều mùn, tơi xốp. Cây không phù hợp ở những nơi đất úng, bí chặt và không thoát được nước.
Trong tự nhiên cây mọc nhiều dưới tán rừng thứ sinh nghèo kiệt, rừng khoanh nuôi phục hồi, có độ tàn che từ 30%-50%. Cây sinh trưởng sau 4 đến 5 năm có thể thu rễ làm dược liệu.
Ở Quảng Nam, cây phân bố tự nhiên chủ yếu ở huyện Tây Giang.
2. Kỹ thuật nhân giống
Ba kích có thể nhân giống bằng hạt, giâm hom hoặc nuôi cấy mô; trong đó giâm hom cây hình thành củ trễ, năng suất thấp; có điều kiện nên sử dụng giống nuôi cấy mô từ nguồn vật liệu giống Ba kích tím Tây Giang và chỉ nên tự nhân giống bằng hạt. Dưới đây giới thiệu kỹ thuật nhân giống từ hạt.
Cây ba kích tím - Trong bình nuôi cấy mô
Hạt Ba kích được ngâm nước 24 giờ, loại bỏ những hạt nổi và lửng. Hạt vớt lên trộn đều với cát theo tỷ lệ 1/5, phun nước cho đủ ẩm, rải đều lượng giống trên mặt luống (đã chuẩn bị từ trước), sau đó rải một lớp cát mỏng lên trên, phun nhẹ nước cho đủ ẩm, đậy kín. Tốt nhất là trồng trong nhà, trong vườn ươm có mái che.
Chọn vườn ươm nơi mát mẻ, ít nắng, thoáng và có điều kiện theo dõi bảo vệ thường xuyên. Khi hạt nảy mầm bắt đầu mọc rễ, mầm; khi cây có khoảng 4-5 lá, bứng cây con cho vào bẩu. Bầu là túi PE kích thước 15x8 cm.
Đất vào bầu: Đất thịt vườn ươm (tốt nhất là đất đổi feralis vàng đỏ) cuốc lên, đập nhỏ, loại bỏ rễ cây, rễ cỏ và các tạp chất khác. Trộn với phân chuồng hoai mục theo tỷ ệ 3/1, trộn đều đổ đất vào bầu.
Sau khi cây mầm đã vào bầu, đem bầu xếp thành luống ở vườn ươm. Luống chìm 1/3 bầu để giữ bầu khỏi đổ và giữ ẩm tốt.Vườn ươm phải được vệ sinh sạch sẽ, rào chắn cẩn thận.
Thường xuyên tưới nước giữ ẩm, làm sạch cỏ dại và phải che nắng cho cây con không để ánh nắng trực tiếp chiếu vào. Chú ý chống úng cho vườn ươm triệt để sau đợt mưa và phòng trừ sâu, chuột cắn cây con.
Vườn ươm cây giống Ba kích tím
* Tiều chuẩn cây con xuất vườn: Cây con cao 30-40 cm bắt đầu vươn ngọn leo, thân khỏe, không dấu hiệu sâu bệnh là đạt tiêu chuẩn cây giống đưa ra trồng ở ruộng sản xuất
|