Mô hình nuôi bò lai Zê bu bán thâm canh tại huyện Duy Xuyên

Tuy thiệt hại xảy ra không lớn bằng mùa mưa bão, rét lạnh, song trong mùa hè do nắng nóng kéo dài làm gia súc, gia cầm sinh trưởng phát triển kém, giảm năng suất sản xuất, do vậy hiệu quả kinh tế đem lại thấp. Đặc biệt là khi trời đang nắng nóng chuyển sang mưa đột ngột, cơ thể gia súc, gia cầm không đáp ứng kịp, trong khi việc chăm sóc nuôi dưỡng không đảm bảo sẽ làm suy giảm sức đề kháng, dễ phát sinh dịch bệnh gây tổn thất nặng cho người chăn nuôi (nhất là đối với tiểu gia súc).

Để hạn chế đến mức thấp nhất những rũi ro, chúng tôi xin giới thiệu một số biện pháp giúp người chăn nuôi chủ động phòng chống nắng nóng cho gia súc, gia cầm trong mùa hè.

Về chuồng trại chăn nuôi, cần phải xây dựng xa khu dân cư, nơi cao ráo, sạch sẽ, thoáng mát, tránh mưa tạt, gió lùa, thích hợp với từng đối tượng vật nuôi, chiều dài chuồng nên bố trí theo hướng Đông Tây để tránh bức xạ mặt trời, đảm bảo nhiệt độ trong chuồng nuôi ổn định từ 22-25 độ C, ẩm độ không quá 75%. Nền chuồng làm bằng bê tông có độ dốc 2-3%; mái nên làm đơn giản như tranh tre, nứa lá hoặc các vật dụng khác có khả năng chống nóng tốt...Bên ngoài xung quanh chuồng có rãnh thoát nước và hố xử lý chất thải.

Tăng cường sử dụng đệm lót sinh học để vừa tiết kiệm nước tắm cho lợn và nước dội rửa chuồng trại, vừa xử lý chất thải trong chăn nuôi bảo vệ môi trường, đồng thời kết hợp với biện pháp chống nóng cho lợn.

       Tăng cường ứng dụng mô hình nuôi lợn trên đệm lót sinh học 

Đối với trâu, bò, dê: Vào những ngày nắng nóng, buổi sáng chăn thả sớm  và cho về sớm, buổi chiều chăn thả muộn và cho về muộn. Ngày quá nóng thì không chăn thả gia súc vào giờ cao điểm nắng gắt (nhất là từ 9 giờ đến 15 giờ) để tránh gia súc bị say nắng.

           Tăng cường công tác quản lý, theo dõi gia súc trên bãi chăn trong những ngày nắng nóng

Đối với nuôi gà thả vườn, nên chọn khu nuôi có bóng cây che mát, bố trí đủ máng ăn, máng uống trong khuôn viên nuôi, luôn thu gom chất thải, vệ sinh sạch sẽ nền đất và phun tiêu độc khử trùng định kỳ.

Trồng cây xanh tạo bóng mát cho chăn nuôi gà vườn

Về mật độ nuôi, cần điều chỉnh giảm hơn so với bình thường, nhất là các gia súc, gia cầm nuôi nhốt hoàn toàn. Lợn nái, lợn có chửa cần 3-4 m² chuồng/con; lợn thịt 2m²/con; gà trống, gà đẻ nuôi nhốt từ 3-5 con/m² chuồng nuôi; gà con nuôi úm 50 - 60 con/m², gà thịt 10-15 con/m². Nên có sào đậu cho gà trong chuồng nuôi. Tăng cường thêm số lượng máng ăn, máng uống trong mùa hè.

Để chống nóng trực tiếp trong chuồng nuôi, nên đặt quạt thông gió theo thế nằm ngang, quạt theo hướng gió tự nhiên thổi, độ cao của quạt ở ngang tầm lưng của gia súc để làm giảm nồng độ các khí CO₂, H₂S, CH₄, NH₃, N₂­O, Aldehydes, amines, phenols ... phát sinh trong chuồng nuôi. Không nên treo quạt trên trần nhà vì gió thổi từ mái chuồng xuống dưới gia súc thường là khí nóng, hiệu quả chống nóng thấp. Đối với chuồng kín cần cải tạo cho thông thoáng hoặc đặt quạt thông gió để tăng cường đối lưu không khí, giảm nhiệt độ và khí độc trong chuồng.  Nếu có điều kiện nên bố trí hệ thống phun mưa lên nóc chuồng nuôi nhằm giảm nhiệt độ mái chuồng lúc trời nắng to. Khi phun mưa cần quan tâm đến việc tăng cường thông gió và thoát nước ở xung quanh chuồng để tránh trường hợp ẩm độ trong chuồng tăng lên cao.

Ứng dụng công nghệ chuồng lạnh để điều tiết tiểu khí hậu chuồng nuôi
theo nhu cầu STPT của gia súc, gia cầm

Về công tác vệ sinh phòng bệnh, trong mùa hè cần tăng cường vệ sinh tẩy uế chuồng trại và các dụng cụ chăn nuôi. Nền chuồng phải sạch, khô ráo, cống rãnh phải sạch, không đọng phân, nước, hạn chế phát sinh ruồi, muỗi, rận... Định kỳ phun thuốc sát trùng để chống ve, mòng, ruồi, muỗi, bọ mạt..., đây là những tác nhân lan truyền và gây bệnh trong mùa hè. Thường xuyên phát hiện sớm các gia súc, gia cầm ốm, bị bệnh để cách ly, điều trị, xử lý kịp thời, tránh lây lan. Đặc biệt quan tâm với các bệnh đường ruột và tiêu hoá, cần chủ động cho gia súc, gia cầm ăn, uống thuốc ở liều phòng bệnh.

Về chế độ  ăn, uống, trong những ngày nắng nóng, tăng cường khẩu phần thức ăn xanh như rau cỏ tươi, củ, quả và các loại vitamin..., tăng cường khẩu phần đạm, giảm tinh bột, mỡ, đường trong khẩu phần. Những đợt nắng nóng kéo dài, thực hiện chế độ chuyển bữa ăn (thức ăn tinh, thức ăn hỗn hợp thường cho ăn vào ban ngày thì chuyển sang cho ăn vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát). Thường xuyên có đủ nước mát và sạch cho gia súc, gia cầm uống, không làm ẩm ướt nền chuồng. Đối với gà đẻ rất dễ chết vào những ngày nhiệt độ quá cao, cần giảm bớt hàm lượng đạm trong khẩu phần, cho ăn thêm rau xanh để tránh nuôi quá béo. Cho uống Bcomlex, chất điện giải hoặc nước pha muối với nồng độ 1% (10-15g muối/1 lít nước) để tăng sức đề kháng cho gia cầm. Cho ăn các loại cám chất lượng tốt, phòng bệnh cho gia cầm bằng các loại vaccin dịch tả, tụ huyết trùng để tăng khả năng miễn dịch. Riêng đối với gà giống hậu bị, giống nuôi công nghiệp trên lớp đệm lót: nên khống chế lượng nước uống của đàn gà (chỉ nên bằng 2 lần lượng thức ăn cho ăn trong ngày đó) để chống ẩm ướt nền nhà, đệm lót trong những ngày quá nóng. Sau những đợt nắng nóng kéo dài cần có kế hoạch tăng cường về vitamin và dinh dưỡng cho gia súc, gia cầm để tránh hiện tượng chúng bị mệt mỏi, bệnh tật và giảm sản lượng sữa, trứng...
             
            Tăng cường việc trồng các giống cỏ chịu hạn, năng suất cao để giải quyết thức ăn thô xanh cho gia súc ăn cỏ như: VA06, cỏ lai MULATO II, cỏ sả (GHINÊ), cỏ RUZI, SWEET JUMBO, GUATEMALA...Đồng thời tận dụng các nguồn phụ phế phẩm trong SX nông nghiệp để chế biến, bảo quản, dự trữ thức ăn chủ động cho gia súc nhai lại.

                              

Tích cực trồng các loại cây thức ăn để giải quyết thứ ăn thô xanh cho gia súc nhai lại

Về chế độ tắm chải, đối với lợn nái, lợn thịt, lợn con trong mùa nóng nên định kỳ tắm chải để giảm nhiệt cho cơ thể và vệ sinh thân thể phòng chống các bệnh ngoài da. Đối với lợn con theo mẹ cần giữ ấm, khô ráo, không để ẩm ướt nền chuồng.

Cần tiến hành tổng vệ sinh, tẩy uế chuồng trại, dụng cụ và thay thế lớp đệm lót đã dùng trong đợt nắng nóng. Sau mỗi đợt nắng nóng cần kịp thời tổng kết những kinh nghiệm chống nóng, bảo vệ đàn gia súc, gia cầm và có biện pháp cải tiến, khắc phục chống nóng tốt hơn cho những lứa nuôi tiếp theo.